Ik sta naar het graf van mijn moeder te kijken terwijl mijn zoon een plastiek fles vult met water. Zijn werkje op het kerkhof is steevast de bloemen water geven. Een onzinnige job, want de bloemen zijn dood. Het kerkhof is geen plaats voor bloemen; er is hier geen leven. Tegen beter weten in breng ik plantjes mee, die het een paar dagen later begeven. Vandaag heb ik geen bloemen bij me. Vandaag, zo zeg ik met veel drama tegen mijn zoon, is de laatste keer dat we hier zijn. Heel veel dingen in dit land doen we nu voor de laatste keer. We verhuizen naar een plek waar we willen zijn, naar een land, cultuur en mensen waarvan we houden en de doden laten we achter. 
Afgelopen negen jaar heb ik gerouwd. Verdriet was meester van mijn leven. Aan zinnen als ‘heb je het al een plaats kunnen geven’ had ik geen boodschap. Over welke plaats hadden ze het? We kunnen moeilijk om met rouwen, met verdriet en het mag vooral niet te lang duren. De vraag over die beruchte plaats kreeg ik na een week en nog een paar weken later vroeg iemand mij of ik niet pathologisch aan het rouwen was omdat ik zomaar begon te huilen. We zijn nu negen jaar verder en nog steeds lijkt het soms negen minuten geleden te zijn dat ik het bericht kreeg dat mijn moeder gestorven was. Negen jaar heb ik mijn verdriet de baas laten spelen over mijn leven. Dat was geen keuze, er was geen ontkomen aan. Ik heb erg afgezien, ik kan het niet anders zeggen. Het verdriet sneed mij overal waar het de kans toe kreeg. Het was niet te doseren. Wat restte was een gehavend lichaam en ziel. 

Ik las boeken over rouwen en ergerde mij aan de zogezegde fases waar je door moet. Ik had alleen maar veel verdriet, meer verdriet en ondraaglijk veel verdriet. Al die jaren lang. Verdriet bouwt een muur om je heen, of je bouwt die zelf vanwege het verdriet. Je sluit je af voor alles en iedereen. Dat is wat ik deed. Negen jaar heb ik amper geleefd. Ja, ik heb vaak mijn plicht gedaan, dat wel. Maar op veel momenten leek ik zelf dood. Met rouwen ben je nooit klaar. Dat heb ik vaak gezegd en nog meer ondervonden. Na negen jaar zal dat niet anders zijn. Ook in een ander land zal dat niet anders zijn. Wat wel anders is, is dat ik het leven weer een kans geef. Dat ik wil leven en dat het verdriet waakt als een slapende hond. Ik laat hem wat slapen, die hond. We hebben beiden wat rust nodig. Ik lees Een wonderlijk gemis van Christophe Ono-dit-Biot. Beter dan deze titel kan ik niet omschrijven hoe ik het gemis ervaar. Maar naast een wonderlijk gemis wacht er een wonderlijk leven.

Een wonderlijk gemis van Christophe Ono-dit-Biot is uitgegeven bij Borgerhoff&Lamberigts en kost 22,99 euro.

Ik slaap al jaren niet meer. Of nauwelijks. Ik kan mij zelfs niet meer herinneren wanneer ik ooit in bed kroop, in slaap viel en ’s ochtends gewoon wakker werd na uren slaap. Nee, slapen, dat concept is mij onbekend. Toen mijn moeder meer dan 8 jaar geleden stierf, werd het nog erger. Het af toe indommelen verdween. Une nuit blanche betekent voor mij een erg zwarte nacht. Komt daarbij dat ik afgelopen jaren een job in Brussel had en dat ik dus om 4.00u opstond om er op tijd te geraken. De optelsom van dat alles werd: moe, meer moe, nog meer moe en tenslotte altijd moe. Hoe dan ook dreef ik voort op adrenaline die mijn job of de uitdaging soms gaf. Ik dreef ook voort op plicht en noodzaak. Brood op de plank voor mijn zoon en ik. Brood en nog ontelbare andere dingen. 

Mijn dagen waren geen dagen meer, maar gewoon uitvloeisels van de nacht, van het leven ook waarin ik woelde. Moe zijn betekent emotioneel zijn. Ik weende alleen al bij de gedachte van het wenen. Moe zijn betekent ook onnozel zijn, zoals kleine kinderen wild doen als ze moe zijn. Ik kon in de ochtend een uur in complete overdrive gaan om dan met moeite de energie te verzamelen die nodig was om de rest van de dag te focussen. Dat hou je niet vol, hoor ik je denken. Natuurlijk hou je dat niet vol. Op een moment is het op. Bij mij was het al heel lang op. Toch ben ik blijven doorgaan aan een tempo dat behalve ongezond ook erg onmenselijk was. Ik negeerde alle signalen van mijn lichaam. Het riep niet om hulp, het schreeuwde met schorre stem stop. Die stop is er gekomen. Ik heb de boel de boel gelaten, mijn zoon en koffers gepakt en naar Griekenland getrokken. Naar mijn vrienden, naar mijn droom en hopelijk naar meer rust en een leefbaar leven. Dat gaat niet vanzelf. Ik weet al lang niet meer hoe ik moet ontspannen, slapen of gewoonweg leven. Mijn vrienden zeggen verschillende keren op een dag: relax. En dan krijg ik een krop in mijn keel. Ze maken zich zorgen als ik doordram. Dat hoor ik wel eens. En dan vertelt de één tegen de ander: hou haar in de gaten. Dan weten ze in Kreta dat ik stress heb. Zo gaat dat hier. Alles gaat hier traag. Ook administratie. En dan moet ik vooral heel erg in mijn hoofd houden: het komt ooit goed.

Vannacht had ik erg warm en ik ging buiten zitten, op het balkon. Het duurde even vooraleer ik besefte dat het ok was om daar gewoon te relaxen en te genieten. Natuurlijk moet ik ook van hier werken en deadlines halen, maar zo gek zoals ik deed, zal ik niet meer doen. Ik wil hier nog heel erg lang leven.

“Ik weet niet meer goed in welk land we zijn.” Dat zei mijn zoon ergens in Noord-Macedonië. Op dat moment hadden we al heel wat landen gekruist: van België naar Nederland, over Duitsland naar Oostenrijk, vervolgens Hongarije, Servië en op dat moment waren we dus in Noord-Macedonië. Het was een bijzondere trip. Lang vooral. En ik was moe. En in bergen in Noord-Macedonië had ik geen zin. De auto evenmin. Overal vond je bagage. Onze auto was een bende, wij trouwens ook. Ik kon nog steeds niet bevatten wat er die nacht gebeurd was. Ergens in een hotel in Belgrado had een dronken man zowat anderhalf uur geprobeerd mijn deur met zijn sleutel te openen. Dat lukte natuurlijk niet. Ik was doodsbang. Temeer omdat ik vooraf al dacht – in mijn ruime fantasie – dat Servië een land van groepsverkrachtingen was. Het licht liet ik uit, het nummer van de receptie was ik vergeten. Naar mijn zoon bellen, die in een andere kamer lag twee verdiepingen hoger, vond ik evenmin een goed idee. Hij lag te slapen. Ik moest hem niet ongerust maken. Dus stuurde ik een berichtje naar de jongen in Kreta. Van daaruit kon hij uiteraard ook niets doen. Behalve zich zorgen maken. Hij deed er alles aan om mij gerust te stellen en suggereerde uiteindelijk om de politie te bellen. In plaats daarvan lichtte ik met mijn gsm op het blad naast de telefoon; daar vond ik het nummer van de receptie en ik belde. Om te melden wat er gebeurde. Kort daarna hoorde ik een enorm kabaal in de hall. Blijkbaar waren de jongens aan het vechten. Slapen in de Balkan: het was een speciaal gegeven. Op een zeker moment was ik het kotsbeu en vertelde aan de jongen dat ik de deur zou openmaken. Aan zijn antwoord merkte ik dat hij het geen best idee vond. Maar ik deed het toch. Bij het openen van de deur zag ik dat de twee inderdaad aan het vechten waren en ik deelde mee in de klappen. De dronken man sloeg mij keihard in mijn gezicht. Ik duizelde even en zag tot mijn opluchting de politie de trap oplopen. Het was nog een heel gedoe met ijs, verklaringen en zo. Ik vertelde wat later aan de jongen over mijn klap. Hij was bezorgd. Natuurlijk was hij bezorgd. Ik zei hem dat ik wel kon huilen. Ik was doodmoe. En hij zei dat ik moest huilen, om die spanning wat te verlichten. Bon, het was een nacht zonder slaap. Een paar uur later klopte ik op de deur van de hotelkamer van mijn zoon. Hij nog in pyjama, hij was doorheen de wekker geslapen, zei hij. Ik dacht: gelukkig maar. Over mijn dikke kaak zei hij niets, ik evenmin. Aan het ontbijt gaf ik een ingekorte versie van het verhaal en loog dat ik last had van mijn lenzen en dat mijn ogen en kaak waren gaan opzwellen. Aan mijn collega die ik in België had achtergelaten vertelde ik ook een versie die haar niet ongerust zou maken. Sigrid in Servië: het was een beetje zoals Knokken in Knossos.