“Ik weet niet meer goed in welk land we zijn.” Dat zei mijn zoon ergens in Noord-Macedonië. Op dat moment hadden we al heel wat landen gekruist: van België naar Nederland, over Duitsland naar Oostenrijk, vervolgens Hongarije, Servië en op dat moment waren we dus in Noord-Macedonië. Het was een bijzondere trip. Lang vooral. En ik was moe. En in bergen in Noord-Macedonië had ik geen zin. De auto evenmin. Overal vond je bagage. Onze auto was een bende, wij trouwens ook. Ik kon nog steeds niet bevatten wat er die nacht gebeurd was. Ergens in een hotel in Belgrado had een dronken man zowat anderhalf uur geprobeerd mijn deur met zijn sleutel te openen. Dat lukte natuurlijk niet. Ik was doodsbang. Temeer omdat ik vooraf al dacht – in mijn ruime fantasie – dat Servië een land van groepsverkrachtingen was. Het licht liet ik uit, het nummer van de receptie was ik vergeten. Naar mijn zoon bellen, die in een andere kamer lag twee verdiepingen hoger, vond ik evenmin een goed idee. Hij lag te slapen. Ik moest hem niet ongerust maken. Dus stuurde ik een berichtje naar de jongen in Kreta. Van daaruit kon hij uiteraard ook niets doen. Behalve zich zorgen maken. Hij deed er alles aan om mij gerust te stellen en suggereerde uiteindelijk om de politie te bellen. In plaats daarvan lichtte ik met mijn gsm op het blad naast de telefoon; daar vond ik het nummer van de receptie en ik belde. Om te melden wat er gebeurde. Kort daarna hoorde ik een enorm kabaal in de hall. Blijkbaar waren de jongens aan het vechten. Slapen in de Balkan: het was een speciaal gegeven. Op een zeker moment was ik het kotsbeu en vertelde aan de jongen dat ik de deur zou openmaken. Aan zijn antwoord merkte ik dat hij het geen best idee vond. Maar ik deed het toch. Bij het openen van de deur zag ik dat de twee inderdaad aan het vechten waren en ik deelde mee in de klappen. De dronken man sloeg mij keihard in mijn gezicht. Ik duizelde even en zag tot mijn opluchting de politie de trap oplopen. Het was nog een heel gedoe met ijs, verklaringen en zo. Ik vertelde wat later aan de jongen over mijn klap. Hij was bezorgd. Natuurlijk was hij bezorgd. Ik zei hem dat ik wel kon huilen. Ik was doodmoe. En hij zei dat ik moest huilen, om die spanning wat te verlichten. Bon, het was een nacht zonder slaap. Een paar uur later klopte ik op de deur van de hotelkamer van mijn zoon. Hij nog in pyjama, hij was doorheen de wekker geslapen, zei hij. Ik dacht: gelukkig maar. Over mijn dikke kaak zei hij niets, ik evenmin. Aan het ontbijt gaf ik een ingekorte versie van het verhaal en loog dat ik last had van mijn lenzen en dat mijn ogen en kaak waren gaan opzwellen. Aan mijn collega die ik in België had achtergelaten vertelde ik ook een versie die haar niet ongerust zou maken. Sigrid in Servië: het was een beetje zoals Knokken in Knossos.

Athens, excuse me 

Als je de luchthaven van Athene buitenkomt, wacht het grote gebouw van het Sofitel op jou. Veel zakenmensen slapen er één nacht, op weg naar weer een andere meeting. Of toeristen, om een vroege vlucht te halen. Ik heb dat ook al wel eens gedaan. Na twee maanden in een erg sjofel hotel verbleven te hebben, zouden we in het Sofitel overnachten vooraleer we weer naar huis keerden. We kwamen er doodmoe aan, niet erg fris ook. Het contrast met de entourage van het hotel kon niet groter zijn. Het personeel knielde bijna voor ons, ook al stonken we. De kamer was van een luxe, wel ja, het was anders. Toch kon ik er de slaap niet vatten. Het was er zo stil. Ik miste het gezang van de hotelbaas in Tolo. 
Het aantal hotels in de dichte buurt van de luchthaven is niet groot. Je kan beter in een nabijgelegen plaatsje zoals bijvoorbeeld Artemida blijven. Artemida ligt aan de zee, biedt heel wat fraaie restaurantjes en is een gezellig stadje. Met de taxi van en naar de luchthaven ben je niet duur uit.
Maar je kan natuurlijk ook een bezoek aan Athene plannen. Mijn relatie met de hoofdstad zou Facebook omschrijven als: ‘it’s complicated’. Athene is groots in alles, of beter, er is veel van alles wat ze doen: cultuur en toerisme,  drama en passie, hitte en afval, barmannen en taxichauffeurs.  

Het is met een taxi dat ik mij van de luchthaven naar de binnenstad begeef. De taxichauffeur is van het vlotte type. Hij praat en vraagt honderduit. Hij gidst mij door de stad, toont belangrijke gebouwen die ik direct weer vergeet. Wat is die man vermoeiend. Hij herhaalt ook steeds dat hij nog nooit een boete gereden heeft. Ik bedenk dat dit allicht meer met de manier van beboeten te maken heeft dan met zijn rijstijl. En dan waag ik het erop. Ik vraag hem wat hij van Alexis Tsipras, de toenmalige premier van Griekenland, vindt. De wagen is te klein voor zijn woede, dan wil hij plots niet meer in de buurt van het Omoniaplain komen vanwege onveilig en dropt mij eerder. Daar sta ik dan. Te voet verder. Mijn hotel ligt in de buurt van het befaamde Omoniaplein. Velen zullen dit een slecht idee vinden. Het Omoniaplein – plein van de eendracht – is berucht, om zoveel: drugsgebruik en -handel, Albanezen, criminaliteit, prostitutie, straatroven, armoede. Omonia wordt gezien als een transit place, waar ondermeer vluchtelingen rondhangen in afwachting van weer iets anders. Nochtans is het juist daar dat ik wil zijn. Het plein trekt mij aan, het leven, de tragiek, de vreemdsoortige verbondenheid, de eendracht. Als ik aan mijn hotel kom, zitten een aantal mannen op de grond, één ervan injecteert drugs in zijn arm. Ik slik en duw de deur van het hotel beslist open. 
In het hotel zelf is niets van de baldadigheden die buiten heersen te merken. Alsof je tussen de vier muren van je kamer in een andere wereld leeft. Wereld is veel gezegd; het is veeleer een kooi. En dus wil ik terug weg. Ik loop naar buiten, baan mij een weg doorheen veel kabaal en kom op het Omoniaplein. Het plein was vroeger een belangrijk handelscentrum van de stad. Nu vind je er koffiebars, kleine winkeltjes, zwervers en aangelanden. En mensen zoals ik. Ben ik dan de enige die van dit plein hou? Nu al? Ik ga koffie drinken. Een norse barman gooit quasi met de kaart en snauwt mij iets toe. Ook een goede morgen. Ik kijk hem na. Wat een mooie man. Ik geloof dat ik wat zit te staren, zelfs met de mond open als hij mijn bestelling komt opnemen. Ik stamel een koffie, in vijf verschillende talen. Hij kijkt mij niet eens aan en vertrekt weer. Wow. Vrouwen vallen op onbereikbare mannen, dat is geweten, maar moet het nu weer zo’n klootzak zijn? De man is kwaad, kwaad op de hele wereld, op de crisis, op de politiek, op Europa, op zijn job, op de toeristen en dus ook op mij. Op de vele junkies, op de hoeren, op de vuiligheid, op het plakkerige gebak, op alles. Hij heeft iets weg van HermanBrood. In deze buurt kan dat wel tellen. Ik denk aan het liedje 50 jaar, Brood’s versie van 32 jaar (Sinds 1 dag of 2) van Doe Maar. Zou de barman nog wel eens trillen op zijn benen? Ik lach naar hem en hij kijkt mij nog kwader aan, alsof ik hem beledigd heb met mijn glimlach. Hij ploft zich uiteindelijk neer in een zetel bij de kassa en steekt een sigaret op. Ik kijk naar buiten. Er is al genoeg spanning. Ik drink mijn koffie op en reken af bij zijn collega. Ik slenter op het plein van het ene winkeltje naar de andere kiosk. In een shop waar je allerlei rommel kan kopen, schaf ik mij een koffiemok aan waarop Greece staat. Zoals toeristen dat doen. Ik weet niet waarom. Ik neem de afslag en wandel helemaal door tot aan Plaka, de veel betere buurt van Athene. De buurt waar veel toeristen gaan eten, waar het leven er net iets mooier uitziet. Van hier heb je een prachtig zicht op de Acropolis. Ik doe mij te goed aan een lekker visgerecht in een restaurantje op Plaka en wandel terug naar het hotel. Een bezoek aan het monument zal voor ’s anderendaags zijn. De buurt rond het Omoniaplein is er met valavond niet vrolijker op geworden. Ik loer eens naar de koffiebar en stap dan beslist verder. De nacht is luid. Alles is luid in Athene. Geroep, sirenes, gebroken glas dat rinkelt, auto’s: het zijn de geluiden van een erg levendige stad. Ik slaap amper. Het ontbijt in het hotel laat ik aan mij voorbij gaan. Ik wil koffie op het plein gaan drinken. In een veel te strakke jurk begeef ik mij naar de koffiebar. Zo nonchalant als maar zijn kan, kies ik een plaats en kijk gemaakt verstrooid naar buiten. De etter – die van de dag voordien – mompelt iets dat voor kalimera zou kunnen doorgaan. Het kan ook fuck off zijn. Ik vraag een latte en hij draait met zijn ogen. Ja, ik weet het wel, het is geen echte koffie. Als hij terugkeert met de koffie is hij beter gezind, dat wil zeggen hij gooit de koffie niet in mijn gezicht, maar zet alles keurig op tafel. Hij knijpt eens in mijn arm. Van pure verbazing bestel ik nog een koffiekoek. Hij zucht. Ik hoor hem denken: ‘ze zal nu ook nog iets eten. Waarom eten die toeristen in de ochtend?’Ik vraag mij af hoe het komt dat in een stad die toch doorgaat als de bakermat van de beschaving, zulke onbeschoft aantrekkelijke mannen kunnen leven? Hij staat alweer aan mijn tafel en roept naar niemand in het bijzonder van alles in het Grieks. Hij houdt het bordje vast en blijft staan. Ik zeg niets. Ik durf mij amper te bewegen. En weg is hij weer met bord en al. Qua drama en arrogantie kan die figuur wel tellen. Hij rent terug met een nieuw bordje en een ander stuk gebak, dat ik niet gevraagd heb. En dan praat hij. Hij heeft een stuk cake bij zich, volgens hem een veel beter idee dan een koffiekoek. Daar scoort hij natuurlijk mee. Mannen die iets weten van gebak, wel ja. Ik vraag welke cake het is. Van zijn uitleg word ik niet veel wijzer. Walnoten en siroop versta ik. Proef eens, zegt hij. Echt, cake in de ochtend? Zelfs ik die zo van gebak hou, vind dit niet het beste idee, maar ik doe gedwee wat hij vraagt. De cake is waanzinnig. Mijn god. Ongegeneerd veegt hij de kruimels van mijn mond en zegt dat we ’s avonds iets gaan drinken. Ik verslik mij. Acht uur – hier, mompelt hij en loopt weer weg. Ik probeer in mijn hoofd te herhalen wat er net gebeurd is. Ik blijf het herhalen, maar geloof het amper. Het moment is groot genoeg om nu de Acropolis te bezoeken. Ik wandel tot daar, bekijk de mensen en lach, onophoudelijk. Ik klim de heuvel op, krijg een korting aan de ingang omdat ik alleenstaande moeder ben, en kijk dan eerst eens rond. Wat een sensatie. 

Hoe gaat het nu met die Grieken? Het is een vraag die ik veel krijg. Het is een vraag van dezelfde orde als Heb je veel last van de vluchtelingen? Of ook nog: En hoe gaat het nu met jou? Bedoelend: jij sukkelaar, alleen met een kind. Alsof Grieken, vluchtelingen of ikzelf één of andere besmettelijke ziekte zijn. Dus, als ik die vraag krijg, antwoord ik meestal met de vraag: en hoe gaat het nu met jou? Waarop dan een antwoord van minstens een uur volgt, want het ging eigenlijk om henzelf, niet om die Grieken en nog minder om mij. Maar als je het toch wil weten: Grieken, ze overleven. En ik ook.

Ik hou van Grieken, van Griekenland. Het kan je niet ontgaan zijn. Ik ben een ander mens in Griekenland. Of beter: ik ben gewoon mijzelf. Ik heb meer zuurstof. Het is een beetje zoals Jacques Lacarrière in zijn L’été grec schreef toen hij destijds nog met de boot naar Griekenland reisde. Op een gegeven moment is er andere lucht, een andere geur, een andere smaak. En dat herken ik. Ik kan heel veel redenen opsommen waarom ik van dat land hou: de mensen, het klimaat, de keuken, de zee, de cultuur. Maar die uitzonderlijke klik is er toch vooral gekomen omdat we eenzelfde overlevingshouding delen. Alleenstaande ouders overleven, het is niet anders. De samenleving is gebouwd op een constructie van twee ouders met kinderen. Wijk je af, dan zijn de gevolgen op alle vlakken niet min. Dus van overleven: ik ken er wel iets van. Ik weet al lang wat het is om van dag tot dag te leven. Iedere dag kan iets nieuws brengen. Goed of slecht. Ik weet ook wat echt van belang is: de ervaringen, de emoties. Dat weten mijn vrienden in Griekenland ook. De rest is al eens ballast. En van vooroordelen, daar weet ik ook wel iets van. Mensen hebben meningen, over hoe je het anders en beter kan doen. Net zoals ze die over die luie Grieken hebben. Ik heb een vriend in Kreta. Hij is er een paar maanden voor een job. Hij viel in die maanden 11 kilo af. Hij maakt werkdagen van 12 tot 14 uur. Grieken op hun luie kont liggen? My ass!
Ik ben wees en wezen hebben recht op een nieuw moederland, zei een bevriend schrijver mij. Griekenland sloot mij in zijn armen, erg gewillig. Ikzelf aarzelde, tegen beter weten in. Overleven kan je beter in liefde doen. En toen wist ik het. Dus ja, het gaat goed met ons.

Ken je dat gevoel, om met zoveel goesting iets moois te willen schrijven, net zo mooi als het gevoel dat je overmant? De goesting om die spanning en nervositeit die je wakker houden onder woorden te brengen? De goesting om te vertellen waarom je leeft op watermeloen en koffie? Wel, gevoel is één ding, verwoorden is een ander. Le bonheur se raconte mal. Zoveel wist Flaubert al. A.F.Th. van der Heijden evenzeer. Toch wil ik een poging wagen, wil ik vertellen over mijn grote liefde. Was het liefde op het eerste gezicht? Dat weet ik niet precies. Het zou kunnen. Het zou kunnen dat ik bij het landen, toen ik een kaneelkoek kocht in de shop van de luchthaven van Athene al dacht: dat is het. Ik weet het niet precies, ik weet het niet precies omdat ik dan eufoor was vanwege zoveel smaak van kaneel. Kaneel kan de trigger geweest zijn, zeer zeker. Of was het tijdens de weg van Athene naar Tolo dat de vonk al oversloeg? Op het moment dat ik een ongekende vrijheid ervaarde, daar op de autosnelweg, in een huurwagen in een vreemd land? Of was het toen ik in Mycene stopte langs de weg om appelsienen te kopen en de verkoper mij aansprak in het Grieks en ik in het Nederlands antwoordde en we elkaar wonderwel begrepen? Of was het bij het binnenrijden van Tolo en dat bootje zag waar welcome opstaat? Of was het die keer toen ik de hoteleigenaar uitkafferde om zijn eeuwige gezang ’s nachts, zelfs tijdens de stille week? Of was het in Romvi, toen ik er de eerste keer een latte dronk terwijl het hotel nog niet open was? Of was het daar bij de kapster die een geweldige crush op mijn zoon bleek te hebben? Of was het die keer dat ik mijn vlucht miste en ik in een vreemd bed een berichtje kreeg: je vlucht vertrekt over 2 uur? Of was het die keer dat ik op de pier lag, ik alleen, Tolo nog dood want geen toeristisch seizoen, en Gotcha mij een mythos bracht? Of was het die keer dat ik de storm trotseerde en doodsbang van Athene naar Tolo reed, of beter dreef – tegen beter weten in? Of was het toen ik naar huis vertrok, en tranen met tuiten weende in de wagen, en ziek werd op het vliegtuig? Of was het in Nafplio, toen ik die wondermooie schriftjes vond? Of waren het al die keren dat ik mijn vrienden zag, hen kuste en in mijn armen sloot en hun glimlach zag? Ja, die lach. Of was het die keer toen ik hun foto in mijn agenda plakte, als een overjaarse puber? Of was het die keer dat ik met de jongen skypete en zijn blauwe truitje fel afstak bij zijn getaande huid en hij de sigarettenrook in mijn gezicht blies? Of was het tijdens die nacht dat ik voor de duizendste keer naar mijn gsm keek en uiteindelijk uit mijn bed viel, bij het lezen van een mooie mail? Of heb ik het altijd geweten? Ja jij, de liefde van mijn leven.